Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) projesinden bilim insanları, Amerikan Astronomi Topluluğu'nun 237. toplantısında içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksi’nin şekline ilişkin yeni bir bakış açısı sundu. 

Samanyolu’nun şeklinin ilk kez, enine dalgalı, kıvrımlı bir spiral olduğu belirlendi. Oysa geleneksel olarak Samanyolu, merkezinin yörüngesinde dönen düz bir disk olarak kabul ediliyordu.

Samanyolu'na dışarıdan bakma fırsatına sahip olmadığımız için şimdiye kadar bilim insanları Galaksimizin şeklini ortaya çıkaramamıştı. SDSS projesinden araştırmacılar sadece galaksinin diskinin kavisli olduğunu değil, aynı zamanda galaksinin etrafında bükülen kıvrımın her 440 milyon yılda bir değiştiğini de belirledi.

Virginia Üniversitesi'nden gökbilimci ve çalışmanın baş yazarı Xinlun Cheng, "Bir futbol maçında tribünlerde olduğunuzu ve kalabalığın dalgalar oluşturmaya başladığını hayal edin. Yaptığınız kalkmak ve oturmaktır ancak oluşan etki, dalganın stadyumun etrafında hareket etmesidir. Aynı şey galaktik eğrilik için de geçerlidir. Yıldızlar yalnızca yukarı ve aşağı doğru hareket eder, ancak dalga galakside yayılır" dedi.

Bilimciler çalışmalarında, SDSS projesinin bir parçası olan Apache Point Galactic Evolution Experiment (APOGEE) gözlemevinden yüksek hassasiyetli bir kızılötesi spektrograf kullandılar. 

APOGEE, on yıllık ömrü boyunca Samanyolu'ndaki yüz binlerce yıldızın hareketini gözlemledi. Tıpkı bir prizmanın içinden geçen ışığın gökkuşağı rengine bölünmesi gibi, yıldız ışığının ölçümlerinde de bileşen dalga boylarına bölünür.

Virginia Üniversitesi'nden ortak yazar Dr. Borja Anguiano, "APOGEE spektrumları, yıldızların kimyasal bileşimi ve hareketi hakkında bilgi sağlıyor. Bu, yıldızları gruplara ayırmamıza ve her grup içinde bükülmeyi ayrı ayrı izlememize olanak tanıyor" dedi. Öte yandan bilim insanları spektrumların tek başına bükülmeyi değerlendirmek için yeterli olmadığını belirtti. Galaktik eğriliği izlemek, son derece hassas yıldız mesafesi ölçümleri gerektirir. 

Araştırmacılar, bu mesafeleri elde etmek için Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Gaia uydusundan gelen verilere başvurdu. Çalışmanın yazarları, APOGEE ve Gaia'dan gelen verileri birleştirerek, her yıldızın konumu, hızı ve kimyasal bileşimi hakkında ayrıntılı bilgilerle Samanyolu yıldızlarının eksiksiz 3B haritalarını oluşturdu.

Analiz, Samanyolu'ndan geçen dalganın neden olduğu deformasyonun, tek tek yıldızların galaksi düzlemine göre yukarı ve aşağı hareket etmesine neden olduğunu gösterdi.

Kütleçekimsel bir dalgalanma olan deformasyon, Galakside bir dalga oluşturarak ilerlemeye devam ediyor. Cheng, "Modelimiz, yaklaşık üç milyar yıl önce bir başka galaksi ile bir karşılaşma olduğunu varsayıyor. Galaktik gökbilimciler için bu, nispeten yeni bir olay" dedi. 

Bilim insanları, yaklaşık dört milyar yıl içinde Samanyolu'nun başka bir galaksi olan Andromeda ile çarpışacağını ve çarpışmanın şeklini tekrar değiştireceğini tahmin ediyor.
Kaynak: SDSS