2007 veya 2008 doğumlu olduğu tahmin edilen erkek leylek Yaren her sene olduğu gibi bu sene de Bursa’nın Karacabey ilçesinin Eskikaraağaç köyüne ve insan arkadaşı balıkçı Adem Yılmaz’ın yanına geldi.

Yaren Leylek, dün göçten gelir gelmez önce yuvasına konup, bu sefer kendisinden önce köye gelen eşi Nazlı leylekle özlem giderdi ve bu sabah erkenden soluğu Adem Yılmaz’ın kayığında aldı.

Her yıl mart ayında Bursa'nın Eskikaraağaç köyüne göç eden ve altı ay köydeki yuvasında kalan Yaren, 2010'dan beri köye her gelişinde, Uluabat Gölü'nde balıkçılık yapan Adem Yılmaz'ın kayığına konuyor ve onunla birlikte balığa çıkıyor. Yaren'in bu davranışı 2016 yılından itibaren fotoğraflanıyor, 2019 yılında belgesel filme, 2024'te bir sinema filmine konu oldu.

Genellikle sabah ezanından sonra sandalına binerek balığa çıktığını söyleyen Adem Yılmaz, Mart 2010'da bir sabah erken vakitte sandalına konan bir leyleğe yakaladığı balıklardan vermesi ile dostluklarının başladığını söylemiştitr. O günden sonra sürekli kayığa gelen Yaren, Adem Yılmaz'ın kayığına gelip onun elinden yediği balıklarla beslenmeyi sonraki yıllarda da sürdürdü. Adem Yılmaz, kayığı veya rengini değiştirse bile leyleğin onun kayığına geldiğini ve leyleği gagasındaki lekeden ayırt edebildiğini söylemiştir. 

Yaren, ilk kez doğa fotoğrafçısı Alper Tüydeş tarafından 2016 yılında fotoğraflandı. Bir leyleğin bir insanla yakın temas kurması nadirdi, bu fotoğrafla beraber bu durum köy dışında da duyuldu. Sosyal medya yoluyla dünyaya yayıldı ve 2019'da bir belgesele konu oldu. Bir leylek ile bir insan arasındaki dostluk, belgesel yapımcısı Burak Doğansoysal'ın ifadesiyle "Doğanın ve insanın bir arada, uyum içinde yaşamasının mümkün olduğu" mesajını masalsı bir dille vererek insanları etkiledi.

Karacabey Belediyesi'nin desteğiyle leylek ve balıkçının dostluğunu konu alan Yaren adlı belgesel film, köyde öykünün gerçek aktörleriyle çekildi. Filmin galası 22 Eylül 2019’da köy meydanında kurulan açık hava sinemasında gerçekleşti. Film, Çekya'da düzenlenen Prag Film Ödülleri'nde "En İyi Belgesel" ödülünü kazandı; Nisan 2020'de internet üzerinden gösterildi. 

Yaren, ilk defa 2019'da hakkında belgesel film çekildiği sırada sandala eşini de getirdi ve eşine Nazlı adı verildi. Yaren'in öyküsünün gördüğü ilgi üzerine Yaren ile Nazlı'nın internet kullanıcıları tarafından 7 gün 24 saat canlı izlenebilmesi için Karacabey Belediyesi tarafından yuvalarına yakın bir yere kamera yerleştirildi ve belediye tarafından oluşturulan bir web sitesi aracılığıyla canlı yayın yapılmaya başlandı. Yaren ile Nazlı'nın 2021 yılı Mart ayında yuvalarında buluşmaları, Haziran ayında Yaren'in yavrularını yağıştan koruduğu anlar internet üzerinden canlı olarak izlenmiştir.

Öykünün yayılması, Eskikaraağaç Köyü'ndeki turizm hareketliliğini artırmış; köyün sade bir yerleşim yerinden turizm destinasyonuna dönüşmesinde önemli rol oynadı. 2024 yılında dönemin belediye Başkanı Ali Özkan, Eskikaraağaç'taki gelişmelerin, "hem kırsal kalkınmaya, hem doğaya dikkat çeken, hem de ekoturizme öncülük eden bir öykü" olduğunu ifade etti. 

Köyde, Yaren'i görmek üzere gelen ziyaretçiler için gölde balıkçı sandalları ile turlar düzenlense de, sandalda Adem Yılmaz'dan başkası bulunduğunda Yaren'in sandala gelmediği gözlenmiştir. Ayrıca Adem Yılmaz, yakınlıklarına rağmen Yaren'in kendisine dokunmasına izin vermediğini belirtmiştir. 

Yaren ile balıkçı Adem Yılmaz'ın öyküsü, 2019'daki belgeselin ardından 2023'te bir macera çocuk filmine, 2024 yılında The New York Times gazetesine de konu oldu.

Ekran görüntüsü: New York Times

Erkek leylek Yaren, leyleklerin periyodik göçleri sırasında, erkek leylekler konaklama yerine dişi leyleklerden bir hafta kadar önce gelerek yuvayı hazırlar. Yaren de Eskikaraağaç'taki yuvasına genellikle eşinden erken gelip yuvasını kurar. 

Yaren, yetişkin bir leylek olduğu için uydu vericisini yadırgayıp stres olma ihtimali göz önüne alındığından, kendisine uydu vericisi takılması ve göç rotasının tespiti mümkün olmamış; bir yavrusuna uydu vericisi takarak ailenin göç yolu belirlenmeye çalışılmıştır. 

Haziran 2021'de Yaren'in beş yavrusu yumurtadan çıktı. Yavrulara sosyal medyada yapılan bir anketle "Karaca", "Kısmet", "Eda", "Umut", "Beşnumara" adları verildi. Ailenin göç rotasını belirlemek üzere yavrulardan Beşnumara'ya uydu vericisi takıldı.

En küçük yavru olduğu için yuvadan atılıp atılmayacağı binlerce kişi tarafından takip edilen; yuvaya taşınan bir plastik ipliğin ayağına dolanmasıyla başka bir ölüm tehlikesi atlatan Beşnumara'nın, karşılaştığı badireleri atlatmasından ötürü ‘kısmetinin açık olduğu’na inanılmış ve bu nedenle, Almanya’da yaptırılan güneş enerjisiyle çalışan ve yalnızca 40 gram ağırlığında olan uydu vericisi ona takılmıştır. Beşnumara'ya takılan uydu vericisi sayesinde Türkiye'de leylek popülasyonu hakkında bilimsel veriler elde edilebileceği düşünülmekte ve vericinin takılmasından dört yıl sonra Bursa'ya dönmesi beklenmektedir. 

Yaren leylek gibi yavrusu da Afrika'ya göç edip 10 günde Çad'a gitti

Türkiye'nin uydu vericili yaşayan tek leyleği olan Beşnumara, doğumundan iki ay sonra göçe başlamış ve Yaren gibi Afrika'ya göç ederek 10 günde Çad'a ulaşmıştır. Yaren'in diğer yavrularına halkalama yapılmış; yavrulardan Umut'un henüz bir yaşını doldurmadan Bursa’ya döndüğü belgelenmiştir. Yaren, 2021'den itibaren Eskikarağaaç'a Nazlı adı verilen eşi ile birlikte gelmeyi sürdürür ve her sene dört-altı yavru yavrular. 

Adem Yılmaz (solda)- Alper Tüydeş (sağda), Fotoğraflar: Alper Tüydeş Instagram

Yaren'in öyküsü, Avusturya ve Almanya'daki Türk okullarında bu ülkelerin bakanlıklarınca onaylanmış müfredat kitaplarında 2019-2020 ders yılı itibarıyla 'Adem Amca ve Leyleğin Öyküsü' başlığı ile yer aldı. Yunanistan'da bir festivalde 'Adem Amca ve Yaren Leylek' isimli bir gölge oyunu oynandı. 

Karacabey Belediyesi tarafından Eskikaraağaç Leylek Köyü'ndeki meydana heykeltıraş Ahmet Uzun tarafından Adem ve Yaren Anıtı yapıldı.  Yaren ile Adem Yılmaz'ın dostluğu, doğa fotoğrafçısı Alper Tüydeş'in yazdığı, Ahmet Uzun'un resimlediği Adem Amca ile Yaren adlı bir çocuk kitabına konu oldu. 

İkilinin hikâyesinden alınan ilhamla 2023'te senaryosunu Arzu Yurtseven'in yazdığı ve yönetmenliğini Onur Uzun'un yaptığı, macera türündeki çocuk filmi, Yaren Leylek çekildi.