Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a kabloyla elektrik getirilmesi projesi hakkında Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Ulaş Altıok’la konuştuk. Altıok, kablolu elektrikle ilgili neden bilimsel bir fizibilite çalışması yaptırılmadığını sorguluyor ve devam ediyor: ‘Özellikle uzun vade dikkate alındığında alternatif modellere oranla pahalıya olabilecek ve bizleri büyük ölçüde tek bir kaynağın inisiyatifine bırakacak bir sistem mi yoksa her hâl ve şartta kendi ihtiyacımızı karşılayabileceğimiz elektriği mümkün olan en düşük fiyatlardan tüketebileceğimiz bir sistem mi istiyoruz?’
   ‘Kablolu elektriğin yurttaşa daha uygun fiyata satılacağı iddialarına katılmıyor musunuz?’ diye sorunca Altıok şöyle yanıt veriyor: ‘Kablo ile elektrik getirmek büyük bir projedir ve yetkililerden aldığımız bilgiye göre de yapılması planlanan yatırımın toplam maliyeti 500 ile 700 milyon dolar civarındadır. Böylesi bir yatırım sonucunda alınacak hizmetin fiyatını “iddialar”la belirtmek çok ciddi bir hata olur. Maalesef daha önceleri hem KKTC’den hem de TC’den yetkililer hiçbir bilimsel fizibilite olmadan sadece iddialara dayalı fiyatlar ortaya atmışlar ve zaman içerisinde bu iddiaların doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. Buna rağmen bu iddialar ülkemizde verimli üretim yapabileceğimiz yatırımların hep önüne geçmiştir. Uygun fiyata satılıp satılamayacağı konusu ise kablo ile elektrik alınması durumundaki sistem maliyetini hangi durumla kıyasladığınıza ve hangi şartlarda bu kıyaslamayı yaptığınıza bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Tüm dünyadaki uygulamaların aksine verimsiz bir üretim modelini ve yakıt fiyatlarının tavan yaptığı bir dönemi dikkate alarak kıyaslama yaparsanız ve mevcut parametrelerin sabit kalacağını yani uzun vadeli bir projeksiyon yerine gerçeklikten uzak anlık bir değerlendirme ile yetinirseniz, ‘bazı durumlarda’ kablo ile elektriğin daha uygun fiyata olabileceği sonucuna ulaşabilirsiniz. Hatta ve hatta elektrik ihtiyacınızın neredeyse tamamını arz güvenliğini riske atarak tek bir kaynaktan, yani kablodan, almayı ve herhangi bir aksilik olması durumda da kendi ülkenizdeki elektrik talebini kendi kaynaklarınızla üretebilmek için gerekli kurulu gücünüzün olmamasını siyaseten kabul etmiş iseniz kablo ile elektriğin daha ucuz olabileceğinden bahsedebilirsiniz. Ancak bilimsel bir fizibilite analizi kesinlikle bu esaslarda yapılmaz, sonuçları ise iddianın çok ötesinde olur. Bu nedenlerden dolayı da bugüne kadar böylesi bir çalışmanın yapılmamış olması kesinlikle kabul edilemez.’
   ‘Kıbrıs’ta kablolu elektrikten daha ucuza elektrik üretilebilir mi?’ şeklindeki soruma ise Doç. Dr. Altıok şu cevabı veriyor: ‘Kendi imkânlarımla KIB-TEK’ten ve bazı uluslararası kaynaklardan elde edebildiğim verilerle yapmış olduğum bir ‘ön-fizibilite’ çalışması sonuçlarına göre esas olarak doğal gaz (bizim durumumuzda LNG) ağırlıklı olmak üzere güneş enerjisi ile de destekli bir üretim sisteminin maliyetinin kablo ile gelmesi muhtemel elektriğin de dahil olacağı bir sistemin maliyetinden çok daha ucuza olacağına işaret etmektedir. Hatta doğal gaza geçilmeden bile yakıt fiyatlarının ortalama fiyatlarda seyretmesi ve soğuk yedek güç tutulması durumunda da kablo ile elektrik getirmenin sistem maliyetinin daha pahalı olabilme ihtimali çok yüksektir. Bugün fiyatların yüksek olmasının en önemli nedenlerinden birisi de AKSA’nın çok yüksek kâr oranlı alım garantili sözleşmesidir. Bu sözleşme 2024 yılında sona erecektir. AKSA sonrası dönem için aynı kapasitede bir gaz türbinli kombine çevrim santrali yatırımı yapılması ve sistemin tümden doğal gaz ile üretime geçmesi durumunda elektrik tarifeleri kablolu sistem maliyetinin çok daha altına düşebilecektir. Hele de alım garantili bir kablo projesi demek uzun yıllar tüketiciyi özel bir tekele mahkûm etmek anlamına gelebilir ve sadece finansal ve ekonomik değil, siyasi riskler de içerebilir. Alım garantisi yakın gelecekte çok ucuza elektrik üretmemize olanak sağlayabilecek güneş enerjisi ve doğal gaz gibi doğal kaynaklardan yararlanmamıza da engel olacaktır.’