Avrupa Birliği ile Orta Asya’daki beş ülkenin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan'ın liderleri arasında gerçekleştirilen ilk zirve, Özbekistan’ın Semerkant şehrinde yapıldı.

Zirvede Avrupa Birliği’ni Avrupa Konseyi Başkanı António Costa ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen temsil etti. Zirveye ev sahipliğini Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev yaptı.

Zirvede AB’nin Orta Asya’nın ikinci en büyük ticaret ortağı ve %40’ın üzerinde en büyük yatırımcısı olduğu dile getirildi. “Ocak 2024’te düzenlenen Küresel Geçit Yatırımcı Forumu’nda Orta Asya için sağlanan 10 milyar avroluk destek ve yatırım taahhüdü"nün, "önemli bir adımı temsil ettiği” bildirildi.

“Ayrıca, Trans-Hazar Ulaştırma Koridoru ve Orta Koridor boyunca uzanan kritik altyapı projeleri için Koordinasyon Platformu’nun desteklenmesi konusunda da mutabık kaldık. Bu sayede karşılıklı piyasalara erişimin ve uzun vadeli iş birliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.” denildi.

Liderler, değişen küresel ve bölgesel jeopolitik koşullarda, AB-Orta Asya ilişkilerini stratejik ortaklığa yükseltme konusunda mutabakata vardı. Zirve sonunda ortak bir deklarasyon yayımlandı.

İlk AB-Orta Asya Zirvesi'nin 4 Nisan tarihki Ortak Bildirisi’nde Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Avrupa Birliği (AB) liderleri 20 Madde’de mutabık kaldıklarını açıkladı.

Ortak Deklarasyonun 4’üncü Maddesi’nde KKTC’ye dolaylı atıf yapılarak, tüm devletlerin tanınan sınırları içinde egemenliğine saygı ilkesi vurgulandı. Ve BM Güvenlik Konseyi'nin 541 (1983) ve 550 (1984) sayılı kararlarına güçlü destek ifade edildi.

4’üncü Madde’de şu ifadelere yer verildi:

“Aynı bağlamda, yukarıda belirtilen ilkelere, özellikle de tüm devletlerin egemenliği ve toprak bütünlüğüne, tüm uluslararası ve bölgesel forumlar çerçevesinde saygı göstermeyi ve bu ilkelere aykırı herhangi bir adım atmaktan kaçınmayı taahhüt ettik.

Aynı ruhla, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 541 (1983) ve 550 (1984) sayılı kararlarına olan güçlü bağlılığımızı yeniden teyit ettik.

Bölgesel iş birliği çerçevelerine katılımın, bu uluslararası ilkelere tam anlamıyla saygı göstererek gerçekleşmesi gerektiğini vurguladık; zira bu ilkeler, AB-Orta Asya ilişkilerinin geliştirilmesinde temel öneme sahiptir.

Bu bağlamda, Türkmenistan, uluslararası yükümlülüklerini daimi tarafsızlık statüsünün ilkeleri doğrultusunda titizlikle uyguladığını hatırlatır.” 

BM Güvenlik Konseyi’nin 541 (1983) ve 550 (1984) sayılı kararlarında ne deniyor?

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 18 Kasım 1983 tarihli, 541 (1983) sayılı kararı, "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti"nin kurulması yönündeki girişimin geçersiz olduğunu” bildirir.

“Tüm Devletlere, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenliğine, bağımsızlığına, toprak bütünlüğüne ve bağlantısızlık statüsüne saygı göstermeleri” ve “Tüm Devletlere, Kıbrıs Cumhuriyeti dışında herhangi bir Kıbrıs Devleti’ni tanımamaları” çağrısında bulunur.

Kararın ayrıntıları için bkz. BM Dijital Kütüphanesi

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 11 Mayıs 1984 tarihli, 550 (1984) sayılı kararı ise “Tüm devletlere, ayrılıkçı eylemlerle kurulan 'Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti' adlı 'sözde devleti' tanımamaları ve bu oluşuma herhangi bir biçimde yardım etmemeleri çağrısında bulunur.”

“Tüm devletleri, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenliğine, bağımsızlığına, toprak bütünlüğüne, birliğine ve bağlantısızlık statüsüne saygı göstermeye çağırır.”

Ve ayrıca “Maraş’ın, kendi sakinleri dışındaki kişiler tarafından iskân edilmesi girişimlerini kabul edilemez bulur ve bu bölgenin Birleşmiş Milletler yönetimine devrini talep eder.”

Kararın ayrıntıları için bkz. BM Dijital Kütüphanesi 

AB-Orta Asya Zirvesi Ortak Bildirisi’nin tamamını aşağıdaki pencereden kaydırarak okuyabilirsiniz: