Alagadi Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde (ÖÇKB) gerçekleştirilen denize oldukça yakın bir inşaatla ilgili Şehir Plancıları Odası’nın açtığı dava sonucunda, Mahkeme tarafından 1 Temmuz 2024’te verilen inşaatın durdurulmasına yönelik Ara Emri kararı 16 Nisan 2025 tarihi itibarıyla kesinlik kazandı. Bu kararla birlikte, Şehir Planlama Dairesi, Girne Kaymakamlığı ve Çatalköy-Esentepe Belediyesi’nin onayladığı yapının hukuka aykırı olduğu tescillenmiş oldu.

Çatalköy-Esentepe Belediyesi’nin davalık inşaatta mührü kaldırması tepki çekmişti

Dava konusu gelişme, Zeev Ofiri ve StoryMaster Tourism Ltd. tarafından Alagadi ÖÇKB sınırlarında hayata geçirilmişti. Yapı daha önce yapı Çatalköy-Esentepe Belediyesi tarafından mühürlenmişti. Ancak dava süreci tamamlanmadan belediyenin mührü kaldırması ve inşa faaliyetlerine plakasız bir kepçeyle devam edilmesi, Şehir Plancıları Odası’nın Mahkeme’ye Ara Emri başvurusu yapmasına neden olmuştu.

Şehir Planlama Dairesi Müdürü Türkmen Yiğitcan, Müdür Muavini Ali Öznur ve Çatalköy-Esentepe Belediyesi Başkanı Ceyhun Kırok, açılan davayı dikkate almamaları nedeniyle sert şekilde eleştirilmişti.

Fotoğraf: Mikro-Makro

Mahkeme’den inşaatın durdurulması emri

Yüksek İdare Mahkemesi’nde görülen YİM/H: 97/2023 sayılı davada, Yargıç Talat Usar, 13 Mayıs 2022 tarihli, 22 ALG9 sayılı planlama onayına binaen ve 27 Mayıs 2022 tarihli, 025601 sayılı Girne Kaymakamlığı tarafından verilen inşaat ruhsatı kapsamında yürütülen tüm işlemlerin durdurulmasına emir vermişti. Bu karar, yapılaşmanın hem İmar Yasası'na hem de ÖÇKB Yönetim Planı'na aykırı olduğu gerekçesiyle verilmişti.

24 Haziran 2024’de Kıbrıs Türk Şehir Plancıları Odası tarafından Mahkeme’ye yapılan başvuru sonucu 1 Temmuz 2024’de alınan ara emri 16 Nisan 2025’de Yargıç Talat Usar’ın kararıyla kesinleşti.

Ekolojik Etki Değerlendirmesi olumsuz çıktı

Şehir Plancıları Odası’nın avukatı Öncel Polili tarafından yürütülen dava sürecinde, Çevre Koruma Dairesi’nin yapılaşmaya yönelik Ekolojik Etki Değerlendirme kararının olumsuz olduğu ortaya kondu. Yapının, sıkı koruma alanı içinde kalan ve 152 bitki türü (8’i endemik) ile Akdeniz foku, yarasa, Kıbrıs Ötleğeni ve nesli tehlike altında olan deniz kaplumbağaları gibi 16 hayvan türünün yaşadığı bölgede konumlandığı belirlendi. Diğer kısmı ise yaşam alanlarının korunduğu tampon zonda bulunuyor. 

Çevre Koruma Dairesi’nin inşaat izinlerini iptal ettirmesine, gelişmenin sahile çok yakın olmasına ve planın yol hiyerarşisi kurallarına aykırı olmasına rağmen, Şehircilik Planlama Dairesi’nin planlama onayını hukuksuz olarak yenilediği ortaya çıkmıştı.

Vizelenmiş projelerden farklı yapılaşmalar devam ediyor

Alagadi ÖÇKB’de yer alan vizelenmiş projelerden farklı inşaatların havuzlu olarak tasarlanması ise dikkat çekiyor. Havuzlar, sadece yapılaşmanın fiziki baskısını artırmakla kalmıyor; aynı zamanda sahil ekosistemine ciddi zararlar veriyor. Havuzların inşa edilmesiyle birlikte kullanılan kimyasallar, özellikle klor ve temizlik maddelerinin yer altı sularına karışma riski taşıyor. Bu durum, kaplumbağaların yumurtlama alanlarına ve kıyı bitki örtüsüne zarar verebilir. Ayrıca havuzların drenaj sistemleri ile sahile yakın alanlarda su sızıntısı oluşabileceği, bu sızıntıların tuzlu-saf su dengesini bozarak ekosistemi tehdit edebileceği belirtiliyor.

Havuzlu yapıların çevreye etkisi: Deniz kaplumbağaları tehlikede

Üstelik havuzların bulunduğu bu yapıların yakınlarında deniz kaplumbağalarının yön bulma yetilerini olumsuz etkileyen aydınlatma sistemleri kullanıldı. Oysa ÖÇKB mevzuatına göre, aydınlatma yüksekliklerinin 60 cm ile sınırlandırılması gerekiyor. Buna karşılık yapıların çevresine genel standartlarda yüksek direkler yerleştirildi ve bu direklere izinsiz güvenlik kameraları monte edildi.
Alagadi’deki gelişmelere ek olarak, kırsal gelişme alanı olarak onay alabilecek başka bir bölgede yasa dışı şekilde yapılan teraslama faaliyetlerinin belediye tarafından mühürlenip daha sonra mühürlerin kaldırılarak inşaata dönüştürüldüğü ortaya çıkmıştı. Bu yapılaşma da hâlen devam etmekte.

Kıbrıs Türk Şehir Plancıları Odası Alagadi ÖÇKB’deki havuzlu gelişmeler hakkında Bilgi Edinme Yasası kapsamında başvuru yaptı

Kıbrıs Türk Şehir Plancıları Odası’nın Alagadi ÖÇKB’de vizelenmiş projelerden farklı yapılaşmalar hususunda Bilgi Edinme Yasası kapsamında Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne başvuru yaptığı öğrenildi.

Kamu yararı olumsuz etkileniyor

Ekolojik Etki Değerlendirmesi olumsuz olan yapıların Şehir Planlama Dairesi’nden ALG1, ALG2 ve ALG3 numaralarıyla nasıl onay aldığı hâlâ bilinmiyor. Çevre Koruma Dairesi’nin olumsuz görüş bildirmesine rağmen, projelere planlama onayı verilmesi çevresel denetim mekanizmalarının sorgulanmasına neden oldu. Özellikle havuzlu yapıların çevresel yükü dikkate alındığında, Alagadi gibi nadide bir doğa alanının büyük tehdit altında olduğu ve yapılaşmanın kamu yararını olumsuz etkilediği ifade ediliyor.

Alagadi ÖÇKB, Fotoğraf: Mikro-Makro