Türkiye ve KKTC arasında 1988’de yürürlüğe giren ‘Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi’ne göre adlî yardımlaşma talepleri taraflarca bazı şartlar altında reddedilebilir. İlgili anlaşmanın 17. Maddesi’nde belirtildiği üzere adlî yardım talebini ‘İstenilen taraf, adlî yardımlaşma isteminin yerine getirilmesini ülkesinin egemenlik, güvenlik, kamu düzeni veya diğer öz çıkarlarına halel getirecek nitelikte görüyorsa’ reddedebilir.

Afrika Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Şener Levent ve gazeteci Ali Osman Tabak’ın aleyhine Türkiye’de açılan davalara ilişkin KKTC makamlarınca tebligatın yapılmış olması, KKTC tarafının adlî yardımlaşma talebini reddetmeyip kabul ettiğini gösteriyor. Halbuki, doğru ya da yanlış, KKTC Mahkemeleri’nde aynı fiillerle yargılanmakta olan gazeteciler için Türkiye’de tekrar dava açılmasına ilişkin tebligatın yapılması sırf yargılamanın burada zaten yapılmakta olduğu gerekçesi ile bile reddedilebilirdi.

Hukukçuların aktardığına göre bugüne dek Türkiye’de KKTC vatandaşı olarak suç işlediği iddia olunan ve KKTC’de yaşayan zanlılar için dahi ‘istinabe’ denilen yönteme başvurulur; Türkiye makamlarının talebi üzerine KKTC Yüksek Mahkemesi emir verdiği takdirde kişinin KKTC makamlarınca istinabe yoluyla ifadesi alınırdı. İki gazeteciye Ankara’da dava açılmasına ilişkin tebligatın iki ülke arasındaki hangi adlî anlaşmaya veya hangi hukukî prosedüre göre yapıldığı hâlâ netleştirilmemiştir. Üstelik 27 Aralık 2017 tarihli, 30283 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi’nde yayınlandığı üzere Türkiye’nin KKTC’deki TC vatandaşı olmayanlara yönelik tebligat talepleri Türkiye Cumhuriyeti yasal mevzuatı gereği doğrudan KKTC Yüksek Mahkeme Başkanlığı’na yapılmak durumundadır. Yaptığım araştırmalara göre ilgili resmi tebliğ hâlihazırda yürürlüktedir.

Bkz. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171227-15.htm

Öte yandan Türkiye’deki hukuk sistemine göre bir kişi mahkemede kendini savunmasa da gıyabında karar verilebilmektedir. KKTC’deki Anglosakson hukuk sistemine göre ise kişiye tebligat yapıldıktan sonra mahkemeye gitmese bile yargı süreci başlatılamadığından gıyabında hapis cezası verilemez.

İki gazeteciye Türkiye’de açılan davalar muhtemel iki sonuç doğuracaktır: KKTC Anayasası’na, KKTC hukuk sistemine, iki ülke arasındaki anlaşma maddelerine, hatta Türkiye’deki tebligat usul ve esaslarına aykırı olarak yapılan tebliğ ile gazetecilerin bir başka ülkede gıyablarında karar verilebilecektir ve gazeteciler bu kararı AİHM’e götürebilecektir. Bu durumda ise Türkiye makamlarının KKTC’de basın özgürlüğüne müdahale ettiği ve Kıbrıs’ın kuzeyindeki yönetimin ‘Türkiye’nin bir alt yönetimi’ olduğu uluslararası bir mahkemede tekrar gündeme gelecektir.

Türkiye’deki yargı makamlarının vereceği karar, Şener Levent ve Ali Osman Tabak Türkiye’ye gitmediği sürece infaz edilemeyeceğine göre Mahkeme’nin alacağı karar pratikte uygulanamaz konumdadır. Ama iki gazeteci haklarında Türkiye’de çıkacak kararı AİHM’e götürecek olursa Türkiye Cumhuriyeti Devleti iki gazeteciye tazminat ödemek zorunda kalabilecektir.

***

2017’nin en iyi filmlerinden biri, Steven Spielberg yönetmenliğinde çekilen ‘The Post’tu. Vietnam Savaşı yıllarında, 1971’de geçen filmde, Merly Streep’in canlandırdığı The Washington Post Gazetesi’nin sahibi Katharine Graham kendisinden beklenmeyen tarihi bir karara imza atar. ABD Başkanı Nixon döneminde, Washington Post’un en büyük rakibi New York Times Vietnam Savaşı’na ilişkin Amerikan yönetiminin Amerikan halkına nasıl yalan söylediğini belgeleyen gizli dosyaları yayınlar. Sızdırılan belgeleri yayınladığı için gazeteye dava açılır ve belgelerin yargı kararı ile yayını durdurulur. Aynı belgeler bu sefer Washington Post’a ulaştırılır. Ekonomik sıkıntıda olan gazetenin sahibi Katharine Graham kendisine yapılan tüm baskılara rağmen basın özgürlüğünün korunması için rakibi New York Times’ın basmasına izin verilmeyen belgeleri yayınlama kararı alır. Washington Post’a da dava açılır. İki gazeteye de yayın engeli konulunca ABD’deki pek çok diğer gazete belgeleri yayınlamaya başlar. Birleşen basın karşısında yargı basın özgürlüğünden yana oyunu kullanır. Washington Post olaydan kısa bir süre sonra Richard Nixon’ı başkanlıktan edecek Watergate Skandalı’nı ortaya çıkaracaktır...

İzlemeniz dileğiyle...