ABD Başkanı Trump kapsamlı yeni tarife planı duyurdu. ABD'nin tüm ithalatlara %10 tarife ve bazı ülkeler için çok daha yüksek oranlar uygulayacağını söyledi.

Trump Beyaz Saray'daki Gül Bahçesi'nde 'kurtuluş günü' diye nitelendirdiği dünkü açıklamasında, "İşler ve fabrikalar ülkemize geri dönecek ve bunun zaten gerçekleştiğini görüyorsunuz" dedi. Şikâyet eden herhangi bir şirkete veya ülkeye, "Gümrük oranınızın sıfır olmasını istiyorsanız, ürününüzü tam burada, Amerika'da üretin" diye çağrı yaptı.

%10'luk temel tarife, 5 Nisan'dan itibaren yürürlüğe girecek şekilde tüm ithalatlara uygulanan genel vergiler olacak. Ancak bazı ülkeler 9 Nisan'dan itibaren daha yüksek tarife oranlarıyla karşı karşıya kalacak. Örneğin, Çin'e %34, Avrupa'ya %20 ve Japonya'ya %24 oranında vergi uygulanacak. AB, müzakereler başarısız olursa yeni karşı önlemler hazırladığını bildirdi.

Yabancı yapımı otomobillere uygulanacak %25'lik gümrük vergisi ise 3 Nisan Perşembe günü yürürlüğe girecek.

ABD'nin gümrük vergileri nelerdir ve bunları kim ödüyor?

Tarifeler, ABD'ye gelen mallar üzerindeki ithalat vergileridir, bu nedenle doğrudan yabancı tedarikçilerden satın alan Amerikan şirketleri ve diğer işletmeler ilk faturayı ödeyecektir. Ancak, tedarik zincirindeki işletmeler yeni fiyatları ve kendi taleplerini hesaba kattıkça nihai yükü tüketiciler yüklenecek.

Tarifelerden kaynaklanan darbeyi sınırlamak isteyen ithalatçılar fiyatlarını yükseltebilir ve tarife yükünü etkin bir şekilde Amerikan tüketicilerine ve diğer işletmelere yansıtabilir. Ya da Amerikan ithalatçıları artık karşılayamayacakları yeni tarifeli ithalatlar için siparişleri azaltabilir.

Hangi tür mallar ve ülkeler etkilenecek?

Şirketler, Meksika'dan gelen tahıl gibi küçük, günlük ürünlerden, Almanya'dan gelen Volkswagen otomobiller gibi büyük, pahalı ürünlere kadar ABD'ye ithal ettikleri tüm ürünlere %10 ek gümrük vergisi ödemek zorunda kalacaklar.

Vergiler ülkeden ülkeye değiştiği için bazı mallar diğerlerinden çok daha fazla etkilenecek.

Vietnam, Sri Lanka ve Laos sırasıyla %46, %44 ve %48'lik en yüksek "karşılıklı tarifelerden" bazılarıyla karşı karşıya kalacak. ABD'nin en büyük ticaret ortaklarından biri olan Çin'e, %34'lük ek bir tarife oranı uygulanacak.

Trump neden gümrük vergileri kullanıyor?

Trump, tarifelerin Amerikan işletmelerini korumaya, üretimi ABD'ye taşımaya ve Amerikan işçileri için iş yaratmaya yardımcı olacağını söylüyor. Ayrıca tarifelerin ABD'nin ticaret açığını, yani ülkenin ithalat ve ihracat arasındaki farkı daraltmaya yardımcı olacağını savunuyor.

Demokratlar Trump'ın amacının milyarderlerin ödeyeceği vergiyi azaltıp ailelerin harcamalarına 5.000 dolar eklemek olduğunu savunuyor

Ancak Demokratlar farklı düşünüyor. Demokrat lider Chuck Schumer çarşamba akşamı Senato'da yaptığı konuşmada, "Trump'ın gümrük vergilerinin ortalama bir ailenin harcamalarına 5.000 dolar ekleyeceği tahmin ediliyor." dedi. Peki bunu neden yapıyor? Milyarderlerin vergilerini azaltmak için."

En kötümserler, 1970'lerde yaşanan enflasyon ve durgunluğun bir karışımı olan stagflasyonun geri dönüşünden söz ediyor.

Birçok ekonomist, Trump'ın gümrük vergilerini kullanmasını eleştirerek, bunların ABD ekonomisini korumak ve ticaret dengesizliklerini gidermek için çok kaba bir araç olduğunu söyledi. Ayrıca, gümrük vergilerinin Amerikan tüketicileri ve işletmeleri için birçok malın fiyatını artırabileceğini savunuyorlar.

Trump ayrıca ABD ticaret ortaklarından siyasi tavizler elde etmek için tarifelere başvurdu. Bu yılın başlarında Kanada ve Meksika'ya tarifeler uygulama tehditlerinden sonra, her iki ülke de ABD'ye göçü ve yasa dışı uyuşturucu akışını engellemek için sınır kontrol çabalarını artırma sözü verdi. Tarife fikri Trump'ın siyasi tabanının büyük bir bölümünde yankı buldu.

Donald Trump, 1913 öncesi Amerika'nın altın çağını yaşadığı, gelir vergisinin olmadığı ve henüz embriyonik aşamasındaki federal devletin yarısının gümrük vergileriyle finanse edildiği efsanesini canlandırmaya çalışıyor gibi görünüyor. Girişimci ve Hükümet Verimliliği Bakanlığı'nın başında bulunan Elon Musk'ın savunduğu radikal kesintilere rağmen, federal hükümetin muazzam genişlemesi bu geri adımı imkansız kılıyor.

"Küreselleşme çağı sona eriyor"

Washington 1930'lardan bu yana böyle bir gümrük engeli koymadı. 1929 krizinden birkaç ay sonra, 1930 yılında Hawley-Smoot tarifelerinin uygulanmasından bu yana, ABD böyle engeller koymamıştı. Wall Street Journal'ın başyazısında, "Hem ABD'li hem de yabancı şirketlere açık bir mesaj veriyor: Küreselleşme çağı sona erdi" ifadesi yer alıyor . "Ekonomik bağımsızlık bildirgesi" olarak sunulan, uzun zaman önce başkanlık seçimleri sırasında duyurulan, tüm dünyaya yönelik bu saldırı büyük. Üstelik tarife oranlarının bilimsel dayanağı olmayan hesaplamalarla ülke ülke olarak belirlendiği anlaşılıyor.

Açık bir sanayi vatanseverliği adına Donald Trump, yabancı şirketlerin gümrük engellerinden kaçınmak istemesiyle, gelip ABD’de yatırım yapmalarını ve yatırım akınıyla benzeri görülmemiş bir Amerikan refahının gerekli koşullarını yarattığını iddia ediyor. Ofisine, TSMC gibi Tayvanlı mikroişlemci firması gibi, devasa projeleri duyurmaktan hiç vazgeçmeyen büyük patronları davet ediyor. ABD'nin tüm ortaklarını pes ettirmek ve her şeyi müzakere etmeye zorlamak anlamına gelen bu strateji, Donald Trump'a özgü bir dünya görüşüne dayanıyor: Ticaret meselelerinde av olmaktansa avcı olmak daha iyidir. 

Çarşamba akşamı Fox News'da, Hazine Bakanı Scott Bessent hedef alınan tüm ülkelere şu tavsiyede bulundu: "Misilleme yapmayın. Rahatlayın, zorluklara göğüs gerin ve işlerin nasıl sonuçlanacağını bekleyin. Çünkü eğer misilleme yaparsanız, bir tırmanma yaşanır.”

Kaynaklar: New York Times – Wall Street Journal