Alaska Fairbanks Üniversitesi'nden bir bilim insanının Alaska ve Kaliforniya'daki iki büyük depremi analiz ederek yaptığı araştırmaya göre, geniş alanlarda daha önce meydana gelen çok düşük seviyeli tektonik hareketliliklerin belirlenmesiyle, kamuoyu büyük bir deprem konusunda günler veya aylar öncesinden uyarılabilir.

Çalışma, üniversitenin Jeofizik Enstitüsü'nden araştırma görevlisi profesör Társilo Girona tarafından yürütüldü.

Jeofizikçi ve veri bilimcisi Girona, volkanik patlamaların ve depremlerin öncül aktivitesini inceliyor. Çalışmanın ortak yazarlarından bir diğeri ise, Almanya, Münih'teki Ludwig-Maximilians Üniversitesi’nden jeolog Kyriaki Drymoni.

Makine öğrenmesine dayanan tespit yöntemi 28 Ağustos'ta 'Nature Communications' dergisinde yayımlandı.

Çalışma için depremler öncesinde anormal sismik aktiviteyi ve diğer verileri aramak üzere bir bilgisayar algoritması yazıldı. 

Makine öğrenimi yaptırılan bilgisayarlarla iki büyük depreme odaklanıldı: 2018'deki 7.1 büyüklüğündeki Alaska'daki Anchorage depremi ve 2019'daki Kaliforniya, Ridgecrest’deki 4 ila 7.1 büyüklüğündeki deprem dizisi.

Büyük iki deprem öncesinde yaklaşık 3 ay boyunca anormal düşük şiddette bölgesel sismik atkivite olduğu belirlendi

İncelenen her iki depremden önce Güney Orta Alaska ve Güney Kaliforniya'nın yaklaşık %15 ila %25'inde, yaklaşık olarak üç ay boyunca anormal düşük şiddette bölgesel sismik aktivitenin meydana geldiği bulgulandı.

Çoğunlukla büyüklüğü 1,5'uğun altında sismik aktivite büyük deprem habercisi

Araştırma, büyük depremler öncesindeki huzursuzluğun çoğunlukla büyüklüğü 1,5'uğun altındaki sismik aktivitelerle belirlenebileceğini ortaya koyuyor.

Girona ve Drymoni, düşük büyüklükteki öncül sismik aktivitenin bir fay içindeki gözenek sıvısı basıncındaki önemli artıştan kaynaklandığını düşünüyor.

Kayalarda gözenek sıvısı basıncının yükselmesi fayların mekanik özelliklerini değiştirerek, anormal düşük sismik aktiviteye neden oluyor

Gözenek sıvısı basıncı, bir kayanın içindeki sıvının basıncını ifade eder. Yüksek gözenek sıvısı basınçlarında, basınç, fayın her iki tarafındaki kaya blokları arasındaki sürtünme direncini aşmaya yeterliyse potansiyel olarak fay kaymasına yol açabilir.

Drymoni, "Büyük depremlere yol açan faylardaki artan gözenek sıvısı basıncı, fayların mekanik özelliklerini değiştirir ve bu da bölgesel stres alanında düzensiz değişimlere yol açar” dedi ve bu düzensiz değişimlerin anormal, öncü ve düşük büyüklükteki sismikliğe neden olduğunu öne sürdüklerini belirtti.

Girona, makine öğrenmesinin deprem araştırmaları üzerinde büyük bir olumlu etki yarattığını ancak güvenilir deprem tahminleri üretmenin "son derece önemli ve sıklıkla tartışmalı bir boyutta” olduğunu söyledi.

"Doğru tahmin, zamanında tahliye ve hazırlıklara olanak tanıyan erken uyarılar sağlayarak hayat kurtarma ve ekonomik kayıpları azaltma potansiyeline sahiptir," diyen bilim insanı, deprem tahmininde var olan belirsizliğin aynı zamanda önemli etik ve pratik soruları da gündeme getirdiğini ve yanlış alarmların gereksiz paniğe, ekonomik bozulmaya ve kamuoyu güveninin yitirilmesine yol açabileceğini, yanlış tahminlerin de felaketle sonuçlanabileceğine işaret etti.

Kaynak. Science Daily