Şimdilik zenginler ve ünlüler arasında popüler olan ve zayıflamakta kullanılan yeni bir ilaç türünün uzun vadeli riskleri henüz bilinmiyor. 

‘Glukagon benzeri peptid-1’ olarak adlandırılan ve insülin salınımını uyararak, iştahı düşüren yeni ilaç sınıfı, tip 2 diyabet ve obezite tedavisinde kullanılmaktadır. 

Danimarkalı ilaç firması Novo Nordisk tarafından geliştirilen ‘Semaglutide'in klinik çalışmalarda yaklaşık % 15 kilo kaybına yol açtığı belirlenmiştir. ABD, Danimarka ve Norveç'te ‘Wegovy’ markası altında satılan bu ilaç, yakında diğer ülkelerde de satışa sunulacak. Daha düşük dozlu bir versiyon olan ‘Ozempic’ ise kilo kaybı için prospektüs bilgileri dışında kullanılan bir başka diyabet ilacıdır. Amerikan firması Eli Lilly tarafından yapılan rakip bir glp-1 ilacı ise bu yılın sonlarında satışa sunulacak.

Analistler, glp-1 ilaçları pazarının 2031 yılına kadar 150 milyar dolara ulaşabileceğini tahmin ediyor. İlk bakışta dünyada artan obezite sorununa bir çözüm olarak sunulan bu ilaçlar kayda değer bir fark yaratacakmış gibi görünüyor. 2020'de dünya nüfusunun beşte ikisi aşırı kilolu veya obezken, Dünya Obezite Federasyonu'na göre 2035 yılına kadar, 4 milyar insanın aşırı kilolu veya obez olacak. Her yerde insanlar şişmanlıyor. En hızlı kilo alan nüfuslar zengin Batı'da değil, Mısır, Meksika ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde yaşıyor.

Obezite diyabet, kalp hastalığı ve yüksek tansiyonun yanı sıra felç, gut ve çeşitli kanserler gibi düzinelerce hastalığa neden olmaktadır. Ekstra şişman olmak Covid-19'dan ölme olasılığını artırmıştır. Obezite, bu sorunu yaşayan çocukları da olumuz etkiliyor. 

Yeni obezite ilaçları, şeker hastalarına yönelik tedavilerin kilo kaybına neden olduğu gözlendikten sonra aslında tesadüfen ortaya çıktı. Semaglutid, dolgunluk hissini uyaran ve iştahı azaltan hormonların salınımını tetikler. Ayrıca, beynin içinde gizlenen ve en sıkı diyetisyeni bile pusuya düşürmeyi bekleyen güçlü yeme dürtüsünü de ortadan kaldırır.

Zayıflama aşıları zaten yüksek talep gördüğü için altına hücumun başını çeken ilaç firması Novo Nordisk'in piyasa değeri iki yıl içinde iki katına çıkarak 326 milyar dolara ulaştı ve şirketi dünyanın en değerli ikinci ilaç üreticisi haline getirdi. 

Analistler, 10 yılda yardım isteyen obez Amerikalıların yarısının glp-1 ilaçlarını kullanmasını bekliyor. Ancak, bu kadar çok kişi için çok fazla umut vadeden herhangi bir yeni ilaçta olduğu gibi bu ilaçlarda da belirsizlikler var. Olası sağlık risklerı ve fiyatlar bu belirsizlikler arasında başı çekiyor.

Bu ilaçların yeni olması, uzun vadeli sonuçlarının henüz bilinmediği anlamına geliyor. Diyabet için reçete edilen düşük dozlarda kusma ve ishal gibi yan etkiler hafif olsa da, ilaçlar daha yaygın ve daha yüksek dozlarda kullanıldığında diğer riskler ortaya çıkabilir. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar bu tür ilaçlarda tiroid kanseri insidansının daha yüksek olduğunu göstermiştir ve Semaglutid nadir görülen bir pankreas iltihabına (pankreatit) neden olabilir. Hamilelik sırasında veya hemen öncesinde bunları kullanmanın etkileri hakkında henüz çok az şey bilinmektedir. 

Bu riskleri anlamak son derece önemli çünkü ilaçları alan birçok hasta hayatlarının geri kalanında bu ilaçları almaya devam etmek durumundadır. Bir diyetten vazgeçildiğinde olduğu gibi, Semaglutid alımının durdurulması, kaybedilen kiloların çoğunun tekrar yığılmasına neden olur. Bazı insanların ilk etapta kaybettiklerinden daha fazla kilo alabildikleri tespit edilmiştir. 

Bir başka endişe kaynağı ise ilaçların maliyetidir. Amerika'da Wegovy markası ayda yaklaşık 1.300 dolara; Ozempic ise aylık yaklaşık 900 dolara dayanıyor. Bununla birlikte, şirketler düşük fiyatlar karşılığında yüksek satış rakamlarına ulaşabilir. Kâr beklentisi şimdiden rekabeti cezbediyor ve yeniliği teşvik ediyor. Amgen, AstraZeneca ve Pfizer, rakip ilaçlar üzerinde çalışıyor; Novo Nordisk, takip ilaçlarıyla pazardaki yerini sağlamlaştırıyor. 

Söz konusu ilaçların uzun vadeli etkileri dikkatlice incelenmelidir. Devletlerin politikası zayıflama ilaçlarını en çok ihtiyacı olanların almasını sağlamak ve kozmetik amaçlarla kullananları kendi ceplerinden ödeme yapmaya zorlamaktır. 
Kaynak: The Economist