İsrail'in bir yıldan uzun süredir Gazze Şeridi'ni bölen askeri kontrol noktalarını açmasının ardından yüz binlerce Filistinli, pazartesi sabahı kuzey Gazze'ye geri döndü.
Gazze’ye dönüş, Hamas ile İsrail arasında bir İsrailli esirin serbest bırakılması konusunda çıkan anlaşmazlığın ardından iki gün ertelenmişti.
Aylardır bakımsız çadır kamplarında ve barınağa dönüştürülmüş okullarda yaşamak zorunda bırakılan Filistinliler, şafak ışığında, duygu ve endişeyle dolu kalabalıklar halinde evlerinden geriye kalanlara doğru uzun bir yürüyüşe başladı. Bir güvenlik görevlisi AFP haber ajansına sabahleyin 200.000'den fazla insanın kuzeye geçtiğini söyledi.
Çoğu kişi, sonunda harabelerden başka bir şeyle karşılaşmayacaklarını biliyordu; ancak şeridin güneyindeki kalabalık kamplar arasında aylarca mekik dokuduktan sonra kendi topraklarında çadır kurmak istiyordu.
Hamas, geri dönüşün "halkımız için bir zafer, [İsrail'in] işgal ve transfer planlarının başarısızlığının ve yenilgisinin ilanı" olduğunu söyledi.
İsrail, Ekim 2023'te savaşın ilk günlerinde kuzeyin toptan tahliyesini emretmiş ve kara birliklerinin harekete geçmesinden kısa bir süre sonra bölgeyi mühürlemişti.
Yaklaşık bir milyon kişi güneye kaçarken, savaşın en ağır çatışmalarının yaşandığı ve en büyük yıkımın yaşandığı kuzeyde binlerce kişi kalmıştı.
50 yaşında bir kamu görevlisi ve beş çocuk babası olan Osama Gazze Şehri'ne vardığında, "Kalbim çarpıyor. Bir daha asla geri dönmeyeceğimi düşündüm" dedi.
"İsrail her birimiz için bir tank gönderse bile Gazze Şehri'ni ve kuzeyi bir daha asla terk etmeyeceğiz"
Associated Press'e konuşan kamu görevlisi, "Ateşkes başarılı olsun ya da olmasın, İsrail her birimiz için bir tank gönderse bile Gazze Şehri'ni ve kuzeyi bir daha asla terk etmeyeceğiz . Artık yerinden edilme yok” diyerek duygularını paylaştı.
Kimisi, ayrılmak istemeyen veya gidemeyen yakınlarını arıyordu; kimisi ise sadece molozların altında gömülü olduğunu bildikleri bedenleri bulup, yakınlarına onurlu bir cenaze töreni yapılmasını umuyordu.
Cumartesi günü gerçekleşen ikinci esir-tutsak değişiminin ardından Filistinlilerin geri dönmesi planlanmıştı. Ancak İsrail, pazar günü Filistinli sivillerin Netzarim'e yaklaşmasını zorla engelledi, tıbbi kaynaklara göre en az üç ayrı olayda kalabalığa ateş açtı ve yaralıların kabul edildiği el-Awda Hastanesi'ne göre en az iki Filistinliyi öldürdü. Bir çocuk da dahil olmak üzere en az dokuz kişi yaralandı.
İsrail, Filistinlilerin kuzeydeki evlerine dönmelerine izin verilmeden önce bir diğer İsrailli kadın esir, Arbel Yehud'un cumartesi günü serbest bırakılması gerektiğinde ısrar etti.
İsrailli rehine Arbel Yehoud'un cumartesi günü beklendiği gibi serbest bırakılmaması üzerine İsrail, Hamas'ı önce kalan kadın sivilleri serbest bırakma anlaşmasını ihlal etmekle suçladı ve kuzeydeki kontrol noktalarının kapalı kalacağını söyledi.
İki taraf birbirini suçlarken, ABD başkanı Donald Trump, 1,5 milyona kadar Filistinliyi komşu Arap ülkelerine taşıyarak Gazze'yi "temizleme" konusunda spekülasyon yaptı. Trump'ın ifadeleri Gazze'deki bazı kişilerin kuzeye asla geri dönmelerine izin verilmeyeceği yönündeki korkularını artırdı.
Pazar akşamı geç saatlere kadar süren son dakika görüşmeleri ateşkes anlaşmasını güçlendirdi ve üç rehinenin önümüzdeki perşembe günü (orijinal programdan önce) serbest bırakılması ve pazartesi sabahı kuzeye giden güzergâhların açılması konusunda bir anlaşmaya varılmasını sağladı.
İsrail, Hamas'ın ayrıca anlaşmanın bu aşamasında serbest bırakılması planlanan 26 rehinenin durumuyla ilgili ayrıntıları da sağladığını söyledi. Bazılarının öldüğüne inanılıyor.
Birçok Filistinli, pazartesi sabahı mümkün olan en kısa sürede zorlu yolculuklarına başlamak için gece boyunca kontrol noktalarında bekledi.
Pazar akşamı Reuters'a konuşan beş çocuk annesi Ghada, "Uyku yok. Her şeyi paketledim ve günün ilk ışıklarıyla gitmeye hazırım. En azından eve dönüyoruz. Şimdi savaşın bittiğini söyleyebilirim ve sakin kalınmasını umuyorum." dedi.
Aileler, bir zamanlar dükkânların, ofislerin, restoranların ve apartmanların bulunduğu beton yığınlarının yanından geçerek, savaştan sağ kurtulan az sayıdaki eşyalarını plastik torbalarda veya derme çatma arabalarda taşıyarak, çatışmalar nedeniyle harap olmuş yollarda yürüyorlardı.
Yorumunuz